با یک شرکتی مراودات تجاری داریم که کارشان واردات است. شرکت برای دو برادر است که از هرکس بپرسی، اولین ویژگی آنها را دیانت و پایبندی به شریعت بیان می کند. مثلا کارمندهایشان را از بین افراد متشرع انتخاب میکنند، تمام ایام شهادات ائمه (خواه تعطیل رسمی باشد خواه نباشد) شرکتشان تعطیل است، در تمام محرم و صفر در دفترشان هیچگونه شیرینی و شکلاتی ندارند و برخی دیگر از نمودهای دینداری.
اینها که تماما می تواند ظواهر باشد و شاید کسی که از بیرون نگاه کند، این کارها را ریاکاری بداند. اما ویژگی مهم دیگر این دو برادر این است که به هیچ وجه من الوجوه از دیگران دیرکرد یا خسارت تاخیر تادیه نمیگیرند. در فضای تجاری امروز، اگر کسی پولی از دیگران بستانکار باشد، یا درصد بسیار بالاتری از سود بانکی سود محاسبه میکند (مثلا سه درصد در ماه)، یا به اندازه سود بانکی سود میگیرد، و بعضی ها هم که منصف تر هستند به اندازه تورم سود روی پولشان می کشند. اما این دو برادر هیچکدام از این کارها را نمیکنند و حتی با اینکه قانون اجازه دریافت سود به اندازه تورم را داده، آنها حتی این مقدار را هم نمیگیرند. حتی اگر پنج سال هم از کسی پول طلبکار باشند، یک ریال بیشتر از مبلغ طلبشان نمیگیرند چرا که این کار را شرعا حرام می دانند. کیست که نداند این کار برای یک تاجر بزرگ چقدر می تواند خطرناک باشد اما آنها خود را به این حکم شرع پایبند می دانند حتی اگر روی کاغذ به ضررشان باشد. همین اعتقاد آنها باعث شده که از بانک نیز وام نگیرند چرا که سود دادن را هم حرام می دانند و با اینکه از صفر شروع کرده اند الان سرمایه ای هزار میلیارد تومانی دارند بدون اینکه یک ریال به بانک بدهکار باشند.
چند روز پیش رفته بودم دفتر آنها و یک ساعتی با یکی از این دو برادر صحبت میکردم. گفتم آنچه در پول مهم است، قدرت خرید است و بدیهی است که یک میلیون تومان ده سال پیش ارزش بیشتری از یک میلیون تومان الان دارد و قاعدتا باید به اندازه مقدار تورم سود گرفت و خیلی از مراجع هم به حلیت این مقدار سود فتوا داده اند. گفت ما گرفتن این مقدار زائد را درست نمیدانیم و ریال ریال است و فرقی بین ریال امروز و ده سال پیش نیست.
گفتم اگر کسی بخواهد به دیگری قرض طولانی مدت با رقم سنگین بدهد، اگر سود پول را به اندازه تورم محاسبه کند، باعث میشود بیشتر تشویق شود و در ذهن خودش احساس نکند که دارد ضرر میکند و این کار در نهایت منجر به رونق بیشتر قرض الحسنه می شود. گفت اولا اگر کسی به اندازه تورم سود بگیرد حلاوت قرض الحسنه را درک نمیکند چرا که یقینا و به تصریح خداوند قرض الحسنه سود و برکت فراوانی دارد که بسیار بیشتر از سودی است که میخواهد بگیرد. ثانیا اگر کسی خیلی روی این قضیه حساس است، به جای اینکه ریال قرض بدهد، جنس قرض بدهد. مثلا همان پول را تبدیل به سکه کند و سکه قرض دهد و سکه پس بگیرد. ایشان معتقد بود نگرفتن سود شاید در ظاهر و روی کاغذ به ضرر آدم باشد اما همین تبیعیت از دستور خداوند در نهایت منجر به جبران شدن این پول از طرف خدا میشود.
از آنجا که خداحافظی کردم و بیرون آمدم، ذهنم درگیر این سوال شد که آیا این شیوه به صورت کلان هم پاسخگوست؟ ایا بانکها هم میتوانند به همین شیوه رفتار کنند و وامهای بدون سود بدهند؟ اگر این کار را بکنند ورشکسته نمی شوند؟ آیا دستور قرآن مبنی بر اینکه «وَإِن کَانَ ذُو عُسْرَةٍۢ فَنَظِرَةٌ إِلَىٰ مَیْسَرَةٍۢ ۚ وَأَن تَصَدَّقُوا۟ خَیْرٌۭ لَّکُمْ ۖ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُونَ»* در سیستم بانکی نیز پاسخگوست؟ اگر کسی واقعا نداشت و معسر شده بود، بانک میتواند طلب خود را به او ببخشد؟
به نظرم پذیرفتن این وعده الهی ایمان و اعتقاد بسیار راسخی میخواهد. در حد ایمانی که به دستور خدا وارد آتش شوی و یقین داشته باشی که نمی سوزی!
* «و اگر (بدهکار،) قدرت پرداخت نداشته باشد، او را تا هنگام توانایی، مهلت دهید! (و در صورتی که براستی قدرت پرداخت را ندارد،) برای خدا به او ببخشید بهتر است؛ اگر (منافع این کار را) بدانید! »
برای پیگیری راحتتر وبلاگ و امکان به اشتراک گذاشتن مطالب، کانال وبلاگ را دنبال نمایید.
